Bianka Bieszczat

logopeda neurologopeda

Wszelkie prawa zastrzeżone Bianka Bieszczat 2021, wykonanie JL

Mózg to nasze centrum dowodzenia !

Ludzki mózg to prawdziwe centrum dowodzenia całym systemem nerwowym. Waży średnio 1300 gramów. Zbudowany jest z komórek nerwowych zwanych neuronami, których ilość waha się pomiędzy 90 a 200 miliardami. To mózg odpowiada za to, że widzimy, słyszymy, rozróżniamy smaki, chodzimy, liczymy, czytamy, piszemy i mówimy. Aby te procesy przebiegały sprawnie, niezbędny jest stały dopływ krwi do mózgu, a wraz z krwią dopływ tlenu. Co się dzieje w sytuacji, kiedy następuje przerwanie dopływu krwi do tego narządu? Mamy wówczas do czynienia z udarem niedokrwiennym. Obok udaru niedokrwiennego mózgu występuje również drugi rodzaj udaru zwany krwotocznym. Dochodzi wówczas do pęknięcia ściany tętnicy mózgowej i wylania się krwi poza naczynie. Udar Krwotoczny zwany jest często wylewem. 75 % wszystkich udarów mózgu to udary niedokrwienne. Uraz mózgu może być również spowodowany guzem mózgu czy urazem czaszkowo-mózgowym. Stale wzrasta liczba chorych z urazami mózgu, a konsekwencje urazu mózgu bywają bardzo przykre. Chory często ma problemy z chodzeniem, wykonywaniem najprostszych czynności. Na to często nakładają się problemy z mową. Mówimy wtedy o afazji lub dyzartrii.

Czym jest afazja?

Afazja to zaburzenia mowy lub jej brak, które powstały w wyniku uszkodzenia mózgu u osób, które już umiejętność mówienia wcześniej nabyły.
Wyobraźmy sobie sytuację osoby, która doznała udaru mózgu. Nagle traci ona umiejętność komunikowania się z otoczeniem. Najbliżsi nie rozumieją co do nich mówi, bądź osoba doznająca udaru nie rozumie języka, którym całe swoje życie się porozumiewała. Z każdym dniem wzrasta świadomość konsekwencji zaburzeń czy utraty mowy. Rodzi to frustrację, rozpacz, gniew często depresję. Narasta w człowieku niemoc.
W takiej sytuacji należy jak najszybciej zgłosić się do neurologopedy, który zdiagnozuje osobę po udarze, ustali, z jakim rodzajem afazji ma do czynienia, czy chory cokolwiek mówi, na ile rozumie komunikaty kierowane do niego, co z pisaniem czy czytaniem, czy jest zorientowany w sytuacji, w jakiej się znajduje, oceni, w jakim stanie psychicznym jest osoba. Zwróci również uwagę na to, która strona ciała jest w niedowładzie, oceni sprawność ręki dominującej, czyli tej, którą osoba przed pisała przed jak posługuje się sztućcami, długopisem, czy potrafi liczyć, jak orientuje się w schemacie własnego ciała. Te wszystkie informacje są niezbędne, aby ustalić jakie funkcje pozostały uszkodzone, a jakie są na tyle sprawne, że możemy na nich bazować na wstępnym etapie rehabilitacji. Następnie neurologopeda zaproponuje terapię.

Bardzo ogólnie rzecz ujmując można rozróżnić 3 rodzaje afazji. Jeśli osoba po udarze ma problemy „tylko”z rozumieniem mowy mówimy o afazji sensorycznej. Jeśli rozumienie mowy jest zachowane, ale wypowiadane słowa są zniekształcone, skandowane, występuje problem wypowiedzeniem pierwszej głoski czy sylaby- mamy wówczas do czynienia z afazją motoryczną. W większości przypadków występuje trzeci rodzaj afazji- afazja mieszana, sensoryczno- motoryczna. Czasami afazja jest tak znaczna, że osoba ani nie rozumie mowy, ani nie wypowiada nawet prostych słów czy głosek, mamy wówczas do czynienia z afazją całkowitą.

Od czego zatem neurologopeda może rozpocząć pierwsze spotkanie z osobą dotkniętą afazją? Oczywiście od próby nawiązania rozmowy. Takie proste pytania „Jak się Pan/Pani nazywa?”, „Ile Pani/ Pan ma lat?”, „W jakim mieście Pani/ Pan mieszka?” i reakcja chorej osoby, jej odpowiedzi lub ich brak, są bardzo istotnym elementem w procesie stawiania wstępnej diagnozy.
Jeśli osoba nie odpowiada, możemy na przykład poprosić ją o policzenie do 10, o wymienienie dni tygodnia, zaśpiewanie. Takie wypowiadanie tzw. ciągów zautomatyzowanych to nie tylko element diagnozy, to bardzo często pierwszy krok w terapii logopedycznej, który polega na uwalnianiu mowy. Ćwiczenia takie można oczywiście prowadzić z chorą osobą w domu. Czasem przeciwnie, zaburzenia afatyczne polegają szybkim potoku słów, nadmiernej, niekontrolowanej gadatliwości, słowotoku, tzw. logorei. Wtedy należy chorą osobę wyciszać, proponować jej ćwiczenia, które nie wymagają mówienia, np. puzzle, układanki lewopółkulowe, malowanie. Innym ćwiczeniem, które jest bardzo ważne w terapii mowy, to dopasowywanie do siebie przedmiotów na (np. na ilustracjach), wg tzw. kategorii, np. ubrania, pożywienie, meble itd.

Terapia afazji to bardzo skomplikowany, trudny proces, często długotrwały. Nie ma gotowych schematów postępowania terapeutycznego. Rezultaty rehabilitacji zależą od wielu czynników, np. rozległości uszkodzenia mózgu, wieku, stanu psychicznego. Bardzo istotne jest, aby w tym procesie uczestniczyli najbliżsi osoby dotkniętej afazją. Bo to właśnie w życiu codziennym odbywa się właściwa terapia. Spotkania z neurologopedą stanowią jakby jej podstawę merytoryczną.

Afazja-pokłosie urazu mózgu

10 maja 2021

logopeda neurologopeda